Λένι Ρίφενσταλ. Ηθοποιός, φωτογράφος και κινηματογραφίστρια, η οποία έθεσε τις βάσεις του καλλιτεχνικού ντοκιμαντέρ. Ταινίες όπως “Ο θρίαμβος της θέλησης” και η “Olympia”, θεωρήθηκαν ως αριστουργήματα κινηματογραφικής τέχνης και ταυτόχρονα, σύμβολα ναζιστικής προπαγάνδας. Έπειτα από τη φυλάκισή της λόγω της ανάμιξής της με τον Χίτλερ, ισχυρίστηκε ότι παρόλη τη λατρεία της στο πρόσωπό του, ποτέ δεν υπήρξε μέλος του Ναζιστικού Κόμματος.
Αν κάποιος θελήσει να τη δει μόνο ως άνθρωπο, μπορεί να της προσάψει τον ρόλο της προπαγανδίστριας υπέρ του Ναζισμού. Στο πρόσωπό της φωτογραφίζεται μια ηθική συνένοχος του αποτρόπαιου αυτού καθεστώτος. Μοιάζει να είναι ένα ακόμα ηθικό τέρας το οποίο με τον τρόπο του συνέβαλε στο ολοκαύτωμα, στο άνευ προηγουμένου αυτό γεγονός που δεν το χωράει ούτε ο πιο διεστραμμένος νους. Αν πάλι κάποιος την αντιμετωπίσει μόνο ως καλλιτέχνιδα, γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι το έργο της ισοδυναμεί με την καινοτομία, το ταλέντο και τις εκπληκτικές από μεριά αισθητικής, ταινίες. Έρχεται σε επαφή με την υψηλή τέχνη, την ομορφιά και τον νεωτερισμό, μέσα από λήψεις που άφησαν εποχή και άνοιξαν νέα κεφάλαια στην ιστορία του κινηματογράφου. Μέσα από το πρίσμα αυτό λοιπόν, η Λένι Ρίφενσταλ φαντάζει ως μια τολμηρή, πρωτοπόρος και διαχρονική καλλιτεχνική φιγούρα. Αν πάλι κάποιος δε, μπει στη διαδικασία να την “κρίνει” τόσο ως άνθρωπο όσο και ως καλλιτέχνιδα, τίθεται ευθύς εξαρχής το καθαρά υποκειμενικό ζήτημα. Αυτό συμβαίνει επειδή ο καθένας ερμηνεύει και κρίνει τις πράξεις ενός άλλου ανθρώπου βασισμένος στις προσωπικές του εμπειρίες, στην ιστορία της χώρας του, σύμφωνα πάντα με το μορφωτικό του επίπεδο και τις τυχόν καλλιτεχνικές του αναζητήσεις.
Από την οπτική του σύγχρονου, Έλληνα θεατή, με το που μπαίνει λοιπόν κάποιος στο ζεστό και οικείο περιβάλλον του θεάτρου “Φούρνος”, βλέπει στη σκηνή έναν σύγχρονο, μοντέρνο άντρα δημοσιογράφο, έτοιμο να ρωτήσει, να κρίνει και να “ανακρίνει”, μια από τις πιο αμφιλεγόμενες γυναικείες μορφές του κινηματογράφου. Η “μάχη” προβλέπεται σκληρή και η τελική ετυμηγορία είναι εντελώς υποκειμενική και ατομική (γιατί έτσι πρέπει πάντα να είναι). Ας κλείσουν τα φώτα λοιπόν και ας ανάψουν οι προβολείς των κινηματογραφικών μηχανών…
Υπόθεση της παράστασης
Μέσα από μια τηλεοπτική εκπομπή η οποία παντρεύει παρόν και παρελθόν, η Λένι Ρίφενσταλ, η κινηματογραφίστρια επί καθεστώτος Χίτλερ, έρχεται αντιμέτωπη με τον σύγχρονο μαχόμενο δημοσιογράφο, μα κυρίως με τις μνήμες του παρελθόντος και με τον ίδιο της τον εαυτό. Σε ποιο σημείο ξεκινά η καλλιτέχνιδα και σε ποιο τελειώνει ο άνθρωπος μέσα της; Έχουμε 70 λεπτά να το ανακαλύψουμε και να βγάλουμε την προσωπική μας ετυμηγορία.
Ανάλυση της παράστασης
Μέσα από το εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο του Άγγελου Αδρεόπουλου, το οποίο αφήνει το κοινό να ακροβατεί ανάμεσα σε δύο αντίρροπες δυνάμεις και καταστάσεις, η σκηνοθέτιδα Βάνα Πεφάνη, με βοηθό την Ντέπυ Πάγκα, βρίσκει την ευκαιρία να ζωντανέψει επί σκηνής έναν θρύλο του κινηματογράφου και ιδιαίτερα μια γυναικεία μορφή, μέσα από μια διφορούμενη και δύσκολη εποχή. Η ευφυΐα του κειμένου έγκειται στο γεγονός ότι επιτρέπονται επί σκηνής τέτοιου είδους χρονικά ταξίδια, στα οποία ο πρωταγωνιστής ξαναζωντανεύει και ερωτάται από τον σύγχρονο δημοσιογράφο, για όλα όσα είχαν κάποτε γίνει. Ο εκπρόσωπος του τύπου δε μοιάζει να εκπροσωπεί όλους τους ανθρώπους των επόμενων γενεών οι οποίοι, απομακρυσμένοι από τα γεγονότα εκείνης της περιόδου (Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και Ολοκαύτωμα), βλέπουν με όλο και μεγαλύτερη απορία και αποτροπή όλα όσα έλαβαν χώρα και φαντάζουν στα νεώτερα έτη σχεδόν απίστευτα ως ιστορία.
Αυτήν ακριβώς λοιπόν τη χωροχρονική ελευθερία, εκμεταλλεύτηκε με τον πιο δυναμικό τρόπο η σκηνοθέτιδα και προσέφερε στο κοινό της ένα αισθητικά και νοηματικά, δεμένο, σαφές θεατρικό έργο, με σωστό ηχόχρωμα, εντάσεις και σκηνικές παύσεις ή αλλαγές. Έχοντας ταυτόχρονα αναλάβει τη διασκευή του θεατρικού και τον φωτισμό, φρόντισε ώστε η δράση να παραμένει ολοζώντανη σε κάθε λεπτό, χωρίς να αφήνει δευτερόλεπτο ανεκμετάλλευτο, γεγονός που συντελεί στο να βιώνει κάποιος ως κοινό, μια πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση. Στο αποτέλεσμα αυτό συντελεί επίσης η προσεκτικά επιλεγμένη μουσική του Μάνου Αντωνιάδη, καθώς και τα μοντέρνα σκηνικά και κομψά σχεδιασμένα κοστούμια του Γιώργου Λυντζέρη.
Ο Βασίλης Αφεντούλης ως δημοσιογράφος, προσπαθεί ως ρόλος να σταθεί σταθερός στα πιστεύω του και να προσπαθήσει να μην καμφθεί στον λεκτικό αυτό “αγώνα” από τον ισοπεδωτικό χαρακτήρα της καλλιτέχνιδας. Εκπροσωπώντας με τη δική του “φωνή”, όλες εκείνες των λοιπών δημοσιογράφων του παρελθόντος και του παρόντος, μοιάζει σε ορισμένες στιγμές της παράστασης να “δικάζει” την Λένι Ρίφενσταλ. Ένας απαιτητικός ρόλος, ο οποίος προκειμένου να έχει το σωστό εκτόπισμα, χρειάζεται υποκριτική πείρα και αυτοπεποίθηση μια και η αντίπαλος είναι από τη μία πλευρά η ιστορική φιγούρα, και από την άλλη, η Άννα Ανδριανού ως δυναμικό. Δύσκολο το εγχείρημα, αλλά ταυτόχρονα, απόλυτα επιτυχημένο. Ο Βασίλης Αφεντούλης, προσφέρει στο κοινό μια πραγματικά αξιέπαινη ερμηνεία.
Η Άννα Ανδριανού δεν υποδύεται τη Λένι Ρίφενσταλ. Είναι η ίδια η Ρίφενσταλ. Με ένα μαγικό τέχνασμα, το φάντασμα του παρελθόντος παίρνει σάρκα και οστά και παρουσιάζεται μπροστά μας, σε όλη του τη δόξα, προκειμένου να μας πει τη δική του αλήθεια. Η επί σκηνής θεατρική εμπειρία και ταλέντο της ηθοποιού, δημιουργούν μια εκρηκτική ατμόσφαιρα, γεμάτη ένταση, πάθος, και ένα πλήθος διαφορετικών (πολλές φορές αντικρουόμενων), συναισθημάτων. Αναπολώντας, η πρωταγωνίστρια, δίνει στο κοινό της πολύτιμες πληροφορίες και ανοίγει τον δρόμο για την τελική ετυμηγορία σε ένα παιχνίδι με μυριάδες θύματα και πολλούς ενόχους.
Ο βασικός στόχος κάθε επιτυχημένου ηθοποιού είναι κατ’ εμέ, η ταύτιση. Όχι μόνο του ίδιου του ερμηνευτή με τον ρόλο του, αλλά κυρίως η ταύτιση του κοινού με τον ίδιο. Μου έκαναν μεγάλη εντύπωση τα σχόλια του κοινού έπειτα από την παράσταση τα οποία, γεμάτα από συναισθηματική φόρτιση, κυμαίνονταν από αντιπάθεια μέχρι και ανεκτικότητα στη μορφή της Ρίφενσταλ. Κανένας δεν αναφερόταν στην Άννα Ανδριανού. Ό,τι ειπώθηκε κατόπιν, ήταν αποκλειστικά και μόνο για την Λένι Ρίφενσταλ. Αυτό λοιπόν το αποτέλεσμα, είναι το ομορφότερο δώρο για κάθε ηθοποιό. Χάρη στην Άννα Ανδριανού, η Λένι Ρίφενσταλ συνομιλεί ξανά μαζί μας. Της αξίζουν θερμά συγχαρητήρια (της Άννας Ανδριανού…προς αποφυγή παρεξηγήσεων).
Αν κάτι ξεχωρίζει επίσης στο θεατρικό αυτό είναι το γεγονός ότι γεννά κάποια συγκεκριμένα ερωτήματα σχετικά με την τέχνη και την πολιτική, καθώς και με την ευθύνη του καλλιτέχνη γενικά απέναντι στην Ιστορία. Συμπερασματικά, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι από τη στιγμή που ο κάθε καλλιτέχνης είναι μέλος της κοινωνίας και δεν είναι εντελώς αποκομμένος από τον κόσμο αλλά ζει και κινείται γύρω του, θέλοντας και μη, επηρεάζεται από κάθε είδους κοινωνικό ή πολιτικό γεγονός που λαμβάνει χώρα, φιλτράρεται μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία και εκφράζει την καλλιτεχνική σκέψη και το όραμα του εκάστοτε δημιουργού.
Υπάρχει μια σταθερή αναλογία μεταξύ της κοινωνίας-πολιτικής και της καλλιτεχνικής δημιουργίας, μια ζυγαριά, που ενίοτε γέρνει περισσότερο στο ένα μέρος, και άλλες φορές στο άλλο. Το τι όντως συμβαίνει στην περίπτωση της Ρίφενσταλ, ας το κρίνει η ιστορία και η ευθύνη του καλλιτέχνη απέναντί της. Εφόσον το καλλιτεχνικό έργο δύναται να αλλάξει τη ροή των γεγονότων και να επηρεάσει την γενική άποψη, ένας καλλιτέχνης οφείλει, διατηρώντας ανέπαφη την προσωπική του, υποκειμενική άποψη (η οποία αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμά του), να είναι όσο πιο αντικειμενικός γίνεται όσον αφορά το έργο που προσφέρει στο ευρύ κοινό. Η τοποθέτηση βάρους στο μέρος της ζυγαριάς η οποία έχει να κάνει με την επιρροή σε πολιτικοκοινωνικό επίπεδο, ενέχει τον κίνδυνο του λαϊκισμού, και στην περίπτωση της Ρίφενσταλ, της ναζιστικής προπαγάνδας. Τα όρια σε τέτοιου είδους περιπτώσεις είναι πάντα στενά, σχεδόν διάφανα. Για τον λόγο αυτό και καταπατούνται τόσο εύκολα.
Σε κάθε περίπτωση, η Ρίφενσταλ κρίθηκε (και καταδικάστηκε για τις πράξεις της). Ο ίδιος άνθρωπος ξανά, δοξάστηκε για την καλλιτεχνική του έκφραση στον τομέα του κινηματογράφου. Αποτέλεσε δε και αποτελεί ακόμα και σήμερα, έμπνευση θεατρικής δημιουργίας και καλλιτεχνικό “αντικείμενο” πάσας μορφής. Και επειδή ο κάθε άνθρωπος πάντα μένει αντιμέτωπος με τον εαυτό του στο τέλος της ημέρας, προσωπικά πιστεύω ότι όχι…η Λένι Ρίφενσταλ δεν κοιμάται τα βράδια…
Συντελεστές Παράστασης
ΠΑΙΖΟΥΝ: Άννα Ανδριανού- Βασίλης Αφεντούλης
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Άγγελος Αδρεόπουλος
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ-ΔΙΑΣΚΕΥΗ-ΦΩΤΙΣΜΟΙ: Βάνα Πεφάνη
ΣΚΗΝΙΚΑ ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: Γιώργος Λυντζέρης
ΜΟΥΣΙΚΗ: Μάνος Αντωνιάδης
VIDEO ART: Νίκος Γιαβρόπουλος
ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΔΑΣ: Ντέπυ Πάγκα
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: Νταίζη Λεμπέση
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιώτα Εφρεμίδου
Η περούκα της κ.Αδριανού είναι ευγενική προσφορά του καταστήματος PERUCCE
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00
Comentários